Katecheta 11/2009

 

W roku 2008 minęła 50. rocznica powołania na Wydziale Teologii KUL Sekcji Pastoralnej oraz 40. rocznica istnienia Instytutu Teologii Pastoralnej. Instytut Teologii Pastoralnej KUL został zatwierdzony przez Stolicę Apostolską dekretem Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego w 1968 roku. W ten sposób dołączył on do istniejących już wcześniej instytutów pastoralnych w Louvain (od 1935 r.), Brukseli (od 1946 r.), Paryżu (od 1950 r.) i Rzymie (od 1958 r. – Uniwersytet Laterański)[1].

Specjalizację Katechetyki powołano w ramach Instytutu Teologii Pastoralnej; przyczyniła się ona do rozwoju katechetyki w Polsce. W niniejszym opracowaniu zostaną ukazane: historia Specjalizacji, kierunki badań, działalność społecznaoraz aktualna struktura.

 

 

Katecheza potrzebuje stałej odnowy przez pewne pogłębienie samego jej pojęcia i jej podstaw pedagogicznych, przez poszukiwanie stosownego dla niej języka, przez wykorzystanie nowych środków do skutecznego przekazu własnego orędzia. Nie zawsze ta odnowa miała jednakową wartość. Dlatego Episkopat Polski dostrzegł po II wojnie światowej konieczność utworzenia Instytutu Katechetycznego w Polsce. Arcybiskup Jerzy Stroba, przewodniczący Komisji Episkopatu ds. Katechizacji, zwrócił się do Wydziału Teologii KUL o pomoc. Na Wydziale Teologii KUL od 1958 r. istniała Sekcja Teologii Pastoralnej, ale bez katechetyki. 12 lutego 1964 r. odbyła się w Lublinie konferencja, w której wzięli udział: abp J. Stroba, ks. Marian Rechowicz – rektor KUL-u, o. Andrzej Ludwik Krupa – dziekan Wydziału Teologii, ks. Władysław Poplatek – prodziekan Wydziału i opiekun Sekcji Teologii Pastoralnej, ks. Ignacy Tokarczuk – adiunkt Sekcji Teologii Pastoralnej, ks. Franciszek Blachnicki – asystent Sekcji Teologii Pastoralnej. Postulatem Komisji Episkopatu ds. Katechizacji było pilne przygotowanie nowych kadr katechetycznych. Wnioski i postulaty przedstawiono na Radzie Wydziału Teologii KUL 14 grudnia 1964 r. Uchwalono wówczas, by rozszerzyć, unowocześnić i nadać trwały charakter Sekcji Teologii Pastoralnej, w skład której weszła również specjalizacja pedagogiczno-katechetyczna. Zorganizowanie nowej specjalizacji powierzono ks. F. Blachnickiemu. Opracował on pierwszy projekt wykładów, seminariów i ćwiczeń. Pierwszymi pracownikami Specjalizacji Katechetyki byli ks. F. Blachnicki (katechetyka fundamentalna), dojeżdżający z Warszawy ks. Jan Charytański (katechetyka materialna) i ks. Edward Materski (dydaktyka katechezy)[2].

Na Radzie Wydziału Teologii KUL – 24 czerwca 1970 r. postanowiono, aby kierownikami specjalizacji byli pracownicy samodzielni. Ponieważ katechetyka nie miała jeszcze takiego pracownika, kuratorstwo powierzono ks. Piotrowi Porębie. W tym roku zaangażowano ks. Mieczysława Majewskiego[3]. W roku 1971 przemianowano Katedrę Pedagogiki Katechetycznej na Katedrę Pedagogiczno-Katechetyczną. W 1972 r. opiekunem Specjalizacji Katechetyki został ks. Adam Ludwik Szafrański. Zamiast ks. J. Charytańskiego z Warszawy dojeżdżał ks. Roman Murawski (historia katechezy i katechetyka fundamentalna). Na stanowisko asystenta zatrudniono ks. Zbigniewa Czerwińskiego (katechetyka materialna).

W 1973 roku ks. M. Majewski – na podstawie rozprawy Antropologiczna koncepcja katechezy – przeprowadził przewód habilitacyjny z katechetyki. Ponownie przemianowano nazwę katedry na Katedrę Katechetyki. W 1975 r., po zatwierdzeniu przez ministerstwo habilitacji, Rada Wydziału Teologii KUL powierzyła kierownictwo Specjalizacji Katechetyki ks. M. Majewskiemu. W 1976 r. powołano dwóch nowych pracowników – ks. Mieczysława Rusieckiego[4] (wykłady zlecone z historii katechezy i ćwiczenia z katechezy młodzieży) i ks. Stanisława Kulpaczyńskiego (psychologia i dydaktyka katechezy oraz ćwiczenia dla grup specjalnych). W 1979 r. do grona pracowników dołączył ks. Gerard Kusz. W latach 1979-1982 ks. prof. M. Majewski pełnił funkcję kierownika ITP. W roku akademickim 1986/1987 zatrudniono na stanowisku asystenta–stażysty w Katedrze Katechetyki s. mgr H. Wrońską[5], a w roku następnym – ks. mgr. S. Łabendowicza[6].

W roku 1989 ks. S. Kulpaczyński – na podstawie rozprawy Katechetyczna dydaktyka modlitwy – przeprowadził przewód habilitacyjny z katechetyki. W tym samym roku dotychczasowa Katedra Katechetyki została podzielona na dwie, Katedrę Katechetyki Integralnej[7] i Katedrę Katechetyki Psychologiczno-Katechetycznej[8]. Kierownikiem pierwszej został ks. prof. M. Majewski, drugą powierzono ks. S. Kulpaczyńskiemu, który w 1996 r. otrzymał tytuł profesora KUL. W roku 2003, po opublikowaniu książki Symbole w odbiorze katechizowanych dzieci, Prezydent RP nadał mu tytuł profesora zwyczajnego.

W roku akademickim 1993/1994 stanowisko asystenta w Katedrze Katechetyki Integralnej objął ks. dr Maciej Napieralski[9], a po nim – w roku akademickim 1996/1997 obowiązki przejął ks. dr Tadeusz Nosek. W tym samym roku na stanowisku asystenta w Katedrze Katechetyki Psychologiczno-Pedagogicznej została zatrudniona mgr Helena Słotwińska[10]. Po tragicznej śmierci ks. prof. M. Majewskiego w 1999 r. kuratorem Katedry Katechetyki Integralnej został ks. prof. S. Kulpaczyński. W roku akademickim 1999/2000 na stanowisko asystenta w Katedrze Katechetyki Integralnej powołano ks. dr. M. Zająca, który przejął wykłady i ćwiczenia po ks. T. Nosku, a w następnym roku w tej samej Katedrze został zatrudniony ks. dr A. Kiciński, który prowadził wykłady i ćwiczenia po ks. S. Łabendowiczu.

Dnia 11 maja 2004 r. Helena Słotwińska – na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej Kształtowanie postaw religijnych na katechezie – uzyskała stopień doktora habilitowanego. Dnia 1 października 2004 r. została kierownikiem Katedry Katechetyki Integralnej. W roku 2005 objęła stanowisko profesora nadzwyczajnego KUL. W 2009 r., po opublikowaniu książki Błogosławieństwo osób w katechezie. Studium katechetyczno-liturgiczne w świetle rytuału: Obrzędy błogosławieństwa dostosowane do zwyczajów polskich, Prezydent RP nadał H. Słotwińskiej tytuł profesora zwyczajnego.

W roku akademickim 2003/2004 na stanowisku asystenta w Katedrze Katechetyki Psychologiczno-Pedagogicznej został zatrudniony ks. dr P. Mąkosa[11], który przejął ćwiczenia z dydaktyki po o. mgr. W. Kowalskim. W tym czasie ćwiczenia z dydaktyki na kierunku teologii niestacjonarnej prowadził ks. mgr P. Kowalczuk. Od roku akademickiego 2005/2006 wykłady zlecone na Specjalizacji Katechetyki prowadzi dr M. Kobiałka[12].

Dnia 6 października 2006 r. ks. M. Zając uzyskał – na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej Katecheza maryjna w Polsce w latach 1905-2005 – stopień doktora habilitowanego. Dnia 1 marca 2007 r. został kierownikiem nowo powstałej Katedry Katechetyki Fundamentalnej. Dnia 1 października 2008 r. ks. M. Zając objął stanowisko profesora nadzwyczajnego KUL. Od roku akademickiego 2007/2008 zajęcia na Specjalizacji Katechetyki podjęli wykładowcy AWSD w Lublinie, ks. dr Piotr Goliszek i ks. dr Ryszard Podpora[13].

Halina Wrońska CMW, 8 kwietnia 2008 r., uzyskała – na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej Katecheza a małe grupy szkolne i parafialne. Studium pastoralno-katechetyczne – stopień doktora habilitowanego. Dnia 1 października 2008 r. została kierownikiem nowo powstałej Katedry Katechetyki Formalnej.

Ksiądz A. Kiciński, 13 maja 2008 r., uzyskał – na podstawie dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej Katecheza osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce po Soborze Watykańskim II – stopień doktora habilitowanego. Dnia 1 października 2007 r. objął stanowisko kierownika nowo powstałej Katedry Katechetyki Szczegółowej[14].

W ostatnich latach pracownicy Specjalizacji Katechetyki zostali skierowani przez Komisję Wychowania KEP do pełnienia różnych funkcji, m.in. konsultora Komisji Wychowania KEP, rzeczoznawcy do spraw oceny programów nauczania religii i podręczników katechetycznych; są członkami zespołu powołanego do nowelizacji Podstawy programowej katechezy i Programu nauczania religii.

 

 

Mówiąc o kierunkach badań na Specjalizacji Katechetyki, trzeba wziąć pod uwagę rozprawy opublikowane przez pracowników i prace dyplomowe studentów. Pierwsze z nich – z tej racji, że są łatwo dostępne, że będą wykorzystywane we współczesnych kierunkach badań – nie będą tutaj omawiane. Drugim, ze względu na liczbę (115 doktoratów i prawie 700 magisteriów), poświęcę więcej miejsca. Należy podkreślić, że już na początku rozwoju polskiej katechetyki dwóch nieżyjących – i to lubelskich profesorów – podjęło naukową próbę opracowania katechetyki fundamentalnej. Ksiądz F. Blachnicki usiłował wykorzystać osiągnięcia odnowy kerygmatycznej[15], a ks. M. Majewski zdobycze orientacji antropologicznej[16].

 

 

Ważnym kierunkiem badań na Specjalizacji Katechetyki jest historia katechezy, integralna część katechetyki. Posługa katechetyczna w dziejach Kościoła stanowi rzeczywistością dynamiczną i żywą, to jeden z istotnych elementów ewangelizacji. Katechezą polską w różnych okresach historycznych, jej formami i organizacją, a zwłaszcza realizacją odnowy katechetycznej w Polsce po Soborze Watykańskim IIzajmowali się: ks. R. Drozd, Realizacja odnowy katechetycznej Soboru Watykańskiego II w Archidiecezji Wrocławskiej, Lb 1979; ks. K. Nycz, Realizacja odnowy katechetycznej Soboru Watykańskiego II w Archidiecezji Krakowskiej, Lb 1981; ks. W. Więcek, Świadomość i realizacja odnowy katechetycznej Soboru Watykańskiego II w diecezji warmińskiej, Lb 1985; ks. M. Cogiel, Odnowa katechetyczna w diecezji katowickiej po Soborze Watykańskim II, Lb 1988; ks. J. Doppke, Struktury i środowiska katechetyczne w Polsce po II wojnie światowej, Lb 1989; ks. J. Zimny, Duszpasterstwo katechetyczne w szkole średniej diecezji przemyskiej w okresie międzywojennym, Lb 1991; ks. M. Korgul, Katechizacja w Archidiecezji Wrocławskiej w latach 1945-1992, Lb 1993; ks. T. Kocór, Świadomość i realizacja odnowy katechetycznej w diecezji przemyskiej po Soborze Watykańskim II, Lb 1994; ks. J. Michalski, Polska katecheza parafialna po Soborze Watykańskim II. Studium pastoralno-katechetyczne, Lb 1994; ks. M. Zając, Katecheza w diecezji tarnowskiej w okresie posługi biskupiej J. Ablewicza. Studium pastoralno-katechetyczne, Lb 1996; ks. S. Jeż, Uwarunkowania i organizacja katechizacji w Archidiecezji Warszawskiej w latach 1948-1981, Lb 1996; ks. J. Szczepaniak, Starania Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w latach 1918-1927 o nauczanie i wychowanie religijne w szkole, Lb 1997; ks. G. Bliźniak, Katechizacja dzieci i młodzieży na terenie powiatu rzeszowskiego podczas hitlerowskiej okupacji, Lb 1997; ks. K. Budzyń, Stan katechizacji w diecezji rzeszowskiej w latach 1992-2000. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań własnych wybranych grup katechetów, Lb 2003; ks. M. Paluszkiewicz, Katechizacja szkolna w diecezji siedleckiej w latach 1991-2004. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań wybranych grup katechetów, Lb 2007; ks. P. Kindracki, Katechizacja dzieci i młodzieży w diecezji siedleckiej w latach 1961-1990, Lb 2007.

 

 

Osobny kierunek badań stanowią prace poświęcone działalności i twórczości wybitnych katechetyków i katechetów oraz pedagogów. Oto one: ks. M. Rusiecki, Poglądy i działalność katechetyczno-pedagogiczna ks. Z. Bielawskiego, Lb 1974; ks. J. Mrukwa, Działalność Jana Ignacego Felbigera i jego zasługi dla katechezy w Galicji, Lb 1977; s. J. Chmielewska, Św. W. Palotti jako katecheta, Lb 1979; ks. T. Zasępa, Gabriel Moran jako katechetyk, Lb 1981; ks. A. Maciąg, Koncepcja życia wewnętrznego w świetle warstwicowej teorii wychowania S. Kunowskiego, Lb 1986; ks. J. Kochel, Katecheza ewangelizacyjna w nauczaniu pastoralnym Carlo Maria Kard. Martiniego, Lb 1999; ks. B. Połeć, Metodyka katechetyczna Ks. Walentego Gadowskiego, Lb 1999; ks. K. Baryga, Katecheza w warstwicowej teorii wychowania Stefana Kunowskiego, Lb 2000; ks. P. Mąkosa, Wkład Księdza Profesora Mieczysława Majewskiego w rozwój katechetyki polskiej, Lb 2001; ks. M. Chmielewski, Katechetyczno-homiletyczna działalność O. Henryka Pagiewskiego (1931-2000), Lb 2007.

 

 

Katecheta jest to osoba świecka lub duchowna, która w imieniu Kościoła dokonuje chrześcijańskiego wtajemniczenia, kształcenia i wychowania. Katecheta przeżywa i głosi doświadczenie Ewangelii urzeczywistniającej się w Kościele. Katecheta jest oficjalnym świadkiem wiary Kościoła. Uczestniczy w misji głoszenia Ewangelii przez zaangażowanie w katechizację, na podstawie misji kanonicznej i odpowiedniego przygotowania teologicznego, pedagogiczno-dydaktycznego, psychologicznego i duchowego. Badaniom podmiotu katechetycznego poświęcono rozprawy, których autorami byli: ks. S. Jackowski, Katecheta młodzieży jako wychowawca w posoborowej odnowie katechetycznej, Lb 1974; ks. J. Pichorz, Formacja świeckich katechetów w ich opinii, Lb 1975; K. Czerwińska, Katecheta świecki w literaturze posoborowej, Lb 1979; ks. M. Gałęziewski, Koło Katechetek w Archidiecezji Warszawskiej w latach 1918-1939, Lb 1980; ks. J. Górecki, Katecheta w świadomości młodzieży dorastającej na przykładzie parafii Sulejówek, Lb 1980; s. K. Szweda, Postawy katechetów wobec katechezy. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań własnych katechetów w Ośrodku Katechetycznym w Bydgoszczy, Lb 2001; ks. D. Pudełko, Katecheta współczesny w stylu systemu prewencyjnego św. Jana Bosko, Lb 2003; o. A. Bochm, Formacja katechetów we Włoszech na podstawie dokumentów Kościoła i literatury w latach 1984-2002, Lb 2004; ks. K. Zegan, Posługa wybranych grup katechetów w diecezji kieleckiej, w środowisku szkolnym. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań własnych, Lb 2004; ks. J. Czerkawski, Liturgiczna formacja katechetów, Lb 2005; s. G.W. Dryl, Duchowa formacja katechetów, Lb 2006; ks. K. Dyrda, Modlitewna formacja katechetów, Lb 2007.

Obraz katechety w większości prac badawczych był rozpatrywany w kluczu retrospektywnym, aktualnym i postulowanym. Badania wykazały, że tożsamość katechety jest wieloaspektowa i uwarunkowana stanem życia w Kościele (biskup, prezbiter, rodzic, osoba zakonna i świecka) oraz wynika z sytuacji historycznej (katecheta rodzinny, parafialny i szkolny).

 

 

Kolejny kierunek badań na Specjalizacji Katechetyki dotyczy przedmiotu katechezy. Słowo Boże jest źródłem, z którego katecheza czerpie swoje orędzie. Badania dotyczyły nie tylko zasad metodologicznych przedstawiania orędzia ewangelicznego w katechezie, lecz były również poświęcone uwarunkowaniom okolicznościowym i sytuacją wiary katechizowanego. O roli Pisma Świętego w katechezie pisali: ks. G. Kusz, Koncepcja katechezy biblijnej według B. Drehera, Lb 1977; R. Pasternak, Przepowiadanie Chrystusa w katechezie kerygmatycznej, Lb 1978; S.K. Wawrzynów, Koncepcja katechezy biblijnej według A. Höfera, Lb 1993; ks. J. Misiewicz, Adaptacja tekstów biblijnych do rozwoju psychicznego dzieci w polskich powojennych podręcznikach katechetycznych, Lb 1995; ks. R. Buchta, Znajomość przypowieści ewangelicznych u katechizowanych maturzystów z liceów ogólnokształcących w Rudzie Śląskiej, Lb 2003; s. A. Klich, Pismo Święte w polskiej katechezie posoborowej, Lb 2004; M.E. Kondzior, Znajomość określeń biblijnych u katechizowanych maturzystów z wybranych liceów ogólnokształcących w Białymstoku, Lb 2006; ks. S. Piekielnik, Znajomość i rozumienie wyrażeń biblijnych u katechizowanych maturzystów z wybranych liceów ogólnokształcących w Radomiu, Lb 2008; ks. R. Strus, Wychowanie patriotyczne na katechezie. Studium w oparciu o wybrane podręczniki do nauczania religii w klasach gimnazjalnych, Lb 2009.

 

 

Kolejny kierunek badań, który zasługuje na podkreślenie, przybliża „problem przystosowania katechezy do adresata”. Z jednej strony bowiem wiara uczestniczy w rozwoju osoby, z drugiej – każda faza życia „jest wystawiona na wyzwanie nadania jej charakteru chrześcijańskiego” (zob. DOK 171). Mają więc uzasadnienie komplementarne i zróżnicowane badania katechezy, dostosowane do wieku, wywołane potrzebami i związane ze zdolnościami adresatów katechezy.

O katechezie dorosłych pisali: ks. R. Niparko, Katecheza dorosłych w świetle nauki Soboru Watykańskiego II i współczesnej literatury katechetycznej, Lb 1977; ks. J. Zimniak, Katecheza rodzinna w twórczości P. Ranweza, Lb 1979; ks. T. Panuś, Katecheza dorosłych w świetle Synodu Krakowskiego, Lb 1992; E. Osewska, Współczesna katecheza rodzinna. Studium pastoralno-katechetyczne, Lb 1993; ks. R. Sarek, Katecheza dorosłych w posłudze pastoralnej Ks. Bpa Wilhelma Pluty. Studium pastoralno-katechetyczne, Lb 1997.

Temat katechezy dzieci podjęli w swoich pracach: ks. A. Koterla, Model katechezy dzieci przedszkolnych, Lb 1983; s. B. Młynarska, Katecheza dzieci inspirowana polskim programem z roku 1971 w kontekście katechezy integralnej, Lb 1991; M. Kobiałka, Znajomość Jezusa Chrystusa u katechizowanych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań własnych dzieci 6- i 10-letnich, Lb 2004.

O katechezie młodzieży pisali: ks. S. Jackowski, Katecheza młodzieży w środowisku polskim w świetle soborowych założeń duszpasterstwa, Lb 1977; ks. H. Łuczak, Katecheza młodzieży w Polsce w świetle programu z roku 1971, Lb 1986; ks. R. Podpora, Katecheza młodzieży w świetle przemówień papieskich podczas pielgrzymek zagranicznych, Lb 1992; ks. K. Skoczylas, Akceptacja wartości religijno-moralnych katechizowanej młodzieży w środowisku szkolnym, Lb 1994; ks. T. Nosek, Pastoralno-katechetyczna troska Kościoła o młodzież w świetle polskich dokumentów synodalnych po Soborze Watykańskim II, Lb 1995; ks. W. Janiga, Akceptacja wartości religijno-moralnych katechizowanej młodzieży w środowisku szkolnym. Studium porównawcze na przykładzie Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 i Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle, Lb 1999; A. Zellma, Konflikty młodzieżowe i próby ich rozwiązywania na katechezie. Studium teoretyczno-empiryczne na przykładzie własnych badań wybranych grup maturzystów, Lb 1997; H. Słotwińska, Katechizacja w szkole w opinii katechizowanych ósmoklasistów i maturzystów. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań przeprowadzonych w Leżajsku, Lb 1998; o. T. Hrynczyszyn, Postawy młodzieży katechizowanej wobec sakramentu pokuty i pojednania. Studium teoretyczno-empiryczne na podstawie badań wybranych klas X-XI szkół średnich we Lwowie, Lb 2003; o. E. Gołąbek, Modlitwa katechizowanej młodzieży uczestniczącej w rekolekcjach na Górze Świętej Anny, Lb 2003; ks. K. Borecki; Dialog w katechezie młodzieży, Lb 2003; ks. T. Marchwiak, Wychowanie moralne w katechezie młodzieży. Studium wybranych aspektów wychowania moralnego na podstawie podręczników katechezy ponadgimnazjalnej, Lb 2005.

O katechezie specjalnej pisał m.in. ks. J. Szeląg w pracy zatytułowanej Rodzina miejscem katechezy dzieci autystycznych (Lb 2009).

 

 

Działalność pracowników Specjalizacji Katechetyki nie ogranicza się do dydaktyki i badań naukowych. Mają oni szerokie kontakty ze znaczącymi osobami i instytucjami – zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Organizują ogólnopolskie i studenckie sympozja. Pracownicy i studenci biorą znaczący udział w pracach Kościoła polskiego.

Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II od prawie 40 lat organizuje się ogólnopolskie sympozja katechetyczne oraz katechetyczne sesje naukowe. Inicjatywy te są podejmowane, aby rozwijać poszukiwania naukowe na polu katechetyki i katechezy oraz z troski o permanentną formację katechetów, którzy realizują praktykę katechetyczną w nieustannie zmieniającej się rzeczywistości. Tematy ogólnopolskich sympozjów katechetycznych na KUL-u odzwierciedlają szeroką gamę podjętych problemów katechetycznych[17]. Odbyły się następujące sympozja: I Ramowy program katechizacji (1971), II 75-lecie działalności salezjanów w Polsce (1974), III Katecheza wobec problemów laicyzacji (1976), IV Katecheza we współczesnym świecie w ujęciu Synodu Biskupów w Rzymie (1977), V Katecheza dorosłych (1978), VI „Catechesi tradendae” Jana Pawła II (22-23.02.1980), VII Katecheza a reorganizacja szkolnictwa (28-29.11.1980), VIII Pomoce katechetyczno-dydaktyczne (1982), IX Patologia społeczna wśród młodzieży (1984), X Odrodzenie duchowe młodzieży polskiej (1985), XI Religioznawstwo w katechezie (1986), XII Eucharystia w parafii (23-24.02.1987), XIII Wychowanie chrześcijańskie w duchu św. Jana Bosko (26-27.11.1987), XIV Formacja katechetów (1989), XV Katechizacja w szkole (1990), XVI Realizacja katechezy różnymi metodami (1993), XVII Postawy katechetów (1995), XVIII Aktywizowanie katechizowanych (1997), XIX Dialog w katechezie (1998), XX Celebracje w katechezie (1999), XXI Jezus Chrystus – centrum katechizacji (2000), XXII Ocena w katechezie (2001), XXIII Modlitwa w katechezie (2002), XXIV Katecheza młodzieży (2003), XXV Środki audiowizualne w katechezie (2004), XXVI Rodzina, parafia, szkoła (2005), XXVII W poszukiwaniu nowych metod katechetycznych (2006), XXVIII Siedem sakramentów świętych (2007), XXIX Obecność Biblii w katechezie (2008).

Oryginalną w Polsce jest stała współpraca pomiędzy pracownikami i studentami katechetyki z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (wcześniej ATK) i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Od 1966 r., zgodnie z założeniami historycznych inicjatorów tych spotkań – sługi Bożego ks. F. Blachnickiego i ks. M. Majewskiego oraz ks. J. Charytańskiego, przyszli działacze katechetyczni spotykają się i zapoznają ze sobą w czasie studiów, by móc później zgodnie działać. Początkowo prelekcje wygłaszali wykładowcy, ale z czasem zmieniono formułę; zjazdy organizują i kierują nimi przedstawiciele naukowych kół katechetycznych z obu uczelni. Do tej pory miało miejsce 35 sympozjów międzyuczelnianych. Spotkania odbywają się w Lublinie i w Warszawie[18].

Aby stale poznawać doświadczenie katechetyczne innych kościołów lokalnych, KUL zaprasza znane osobistości. Gośćmi zagranicznymi Specjalizacji Katechetyki byli oraz referaty wygłosili: ks. A. Exeler z Münster, ks. G. Vigeleisen ze Strasburga, G. Stachel z Moguncji,ks. J. Gevaert SDB z Papieskiego Uniwersytetu Salezjańskiego w Rzymie, G. Müller z Rottenburga, H. von Mallincrodt z Niemiec, D. Emeis z Niemiec, ks. V. Nocke i ks. Fuchs z Duisburga, ks. Bitter z Bonn, kard. H. Volk z Moguncji, br. H. Lombaerts FSC z Uniwersytetu Katolickiego w Leuven (Belgia) iks. rektor G. Saba z Istituto Euromeditareneo z Tempio Pausania z Sardynii we Włoszech.

Tradycją sympozjów organizowanych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim jest stała obecność biskupów. Spośród licznych hierarchów referaty wygłosili: kard. Karol Wojtyła, abp Jerzy Stroba, abp Kazimierz Nycz, bp Edward Materski, bp Kazimierz Ryczan, bp Piotr Bednarczyk, bp Janusz Zimniak, bp Wacław Świerzawski, bp Gerard Kusz i bp Ignacy Dec. Czterech polskich biskupów to absolwenci Katechetyki KUL: abp dr K. Nycz, bp dr Janusz Zimniak, bp dr G. Kusz i bp dr M. Mendyk.

Znaczącym wydarzeniem w historii specjalizacji katechetycznej na KUL-u było wydanie podręczników do katechezy młodzieży[19] oraz katechizmu polsko-niemieckiego do Pierwszej Komunii Świętej[20]. Pracownicy Specjalizacji należą z wyboru do następujących organizacji międzynarodowych: Deutscher Katecheten Verein e. V. Monachium, Rada programowa polsko-niemieckiego czasopisma „Keryks”, Europejskie Stowarzyszenie Teologów Katolickich, L’Equipe Européenne de Catéchèse (EEC), Comitato Scientifico per il Dialogo Interculturale ed Interreligioso. Aktywnie uczestniczą również w pracach Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski i Sekcji Wykładowców Katechetyki w Polsce. Należą do różnych towarzystw naukowych (Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Polskie Towarzystwo Teologiczne w Krakowie, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Towarzystwo Naukowe KUL). Pracują w radach naukowych następujących czasopism: „Katecheta”, „Roczniki Teologiczne”, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie”, „Świat i Słowo”, „Seminare”, „Warmińskie Studia Teologiczne”, „Poznańskie Studia Teologiczne”, „Zeszyty Formacji Katechetów”, „Teologiczne Studia Siedleckie”.

 

 

W roku akademickim 2008/2009 w skład Specjalizacji Katechetyki wchodziło pięć katedr, które prowadziły własne badania naukowe.

Katecheza, której celem jest kształtowanie dojrzałej wiary, realizuje się nie tylko na płaszczyźnie nadprzyrodzonej, ale również na płaszczyźnie naturalnej, humanistycznej. W związku z tym przedmiotem badań w Katedrze Katechetyki Formalnej są zagadnienia psychologiczne, badania osoby ludzkiej i jej praw rozwojowych. Prowadzi się również badania socjologiczne dotyczące środowiska, które wpływa na rozwój człowieka, a tym samym także na rozwój wiary i moralności. Katechetyka formalna zajmuje się zagadnieniami dydaktycznymi i metodycznymi, których opracowanie przyczynia się do rozwoju świadomej religijności katechizowanego.

Przedmiotem badań prowadzonych w Katedrze Katechetyki Fundamentalnej są zagadnienia związane z teologią katechezy, katechezą inicjacyjną, formacją katechetów, historią katechezy, katechezą maryjną w Polsce, utrzymaniem dyscypliny i ładu na katechezie, dydaktyką katechetyczną, wyzwaniami duszpasterskimi i katechetycznymi Kościoła wobec problemu emigracji zarobkowej oraz nauczaniem religii w wielokulturowej Europie. Najnowsze badania, prowadzone w Katedrze, dotyczą katechezy i jej miejsca w systemach edukacyjnych Unii Europejskiej oraz katechezy dzieci w wieku szkolnym.Badania wynikają z aktualnych wyzwań edukacyjnych, wskazanych w dokumentach nauczania Kościoła, państwowych dokumentach oświatowych oraz dyrektywach Unii Europejskiej, regulujących nauczanie religii w szkole. Zmierzają one również do podniesienia jakości kształcenia przyszłych nauczycieli religii. Badania te są prowadzone we współpracy z międzynarodowymi ośrodkami, takimi jak Uppsala w Szwecji, Cluj w Rumunii, Nijmegen w Holandii, Hannover w Niemczech. Kierownik Katedry Katechetyki Fundamentalnej utrzymuje naukowe kontakty i prowadzi wykłady zlecone na następujących uczelniach: Papieska Akademia Teologicznaw Krakowie (Wydział Teologiczny, Sekcja w Tarnowie), Instytut Teologiczny w Sandomierzu, Świętokrzyskie Centrum Edukacji w Kielcach.

Przedmiotem zainteresowań w Katedrze Katechetyki Integralnej jest rzeczywistość postaw religijnych oraz możliwość ich kształtowania na katechezie, badanie struktury i dynamizmu postaw, a także świadomego ich formowania. Kolejnym nurtem jest próba wydobycia zasadniczych treści teologicznych z Obrzędów błogosławieństw dostosowanych do zwyczajów diecezji polskich, aby można było nimi ubogacić przepowiadanie katechetyczne. Najnowszy kierunek badań stanowi problematyka dotycząca pedagogiki religii.

W ramach Katedry Katechetyki Psychologiczno-Pedagogicznej prowadzono, pod kierunkiem ks. S. Kulpaczyńskiego, badania (także empiryczne) w różnych środowiskach szkolnych i parafialnych. Prace dotyczyły: Eucharystii w świadomości dzieci i młodzieży; retrospektywnego, aktualnego i postulatywnego obrazu katechety; oceniania na lekcjach religii; wzorów osobowych w katechezie; zadań domowych itp. Wiele badań poświęcono kwestiom metodycznym nauczania religii, a także analizie treści podręczników do nauczania religii. Z kolei ks. dr P. Mąkosa prowadzi badania z zakresu wykorzystania technologii informacyjnej w nauczaniu religii, katechezy młodzieży, aspektów prawnych nauczania religii w polskim systemie oświaty, a także koncepcji edukacji religijnej w Europie i Ameryce Północnej.

Przedmiotem badań w Katedrze Katechetyki Szczegółowej jest praktyczna posługa katechetyczna Kościoła w Polsce i poza jej granicami, teologiczne podstawy, formy i metody posługi katechetycznej Kościoła, a także jej odnowa. Wiodącym kierunkiem badań są katechetyka i katecheza specjalna – tak w wymiarze teoretycznej refleksji nad zasadami kierującymi tą posługą, jak i w wymiarze praktyki katechetycznej. Następną grupę badań stanowi katecheza dostosowana do wieku uczestnika katechezy, ze szczególnym uwzględnieniem katechezy dorosłych i katechezy rodzinnej. Trzecia grupa badań dotyczy podstaw formacji katechetów, podstaw teologicznych, pedagogiczno-dydaktycznych, psychologicznych i duchowych. Badania te są prowadzone również we współpracy z Papieskim Uniwersytetem Salezjańskim w Rzymie i z Istituto Euromeditareneo z Tempio Pausania z Sardynii we Włoszech.

 

 

 

---